Οι ακτίνες Χ αποτελούν ένα από τα πλέον χρήσιμα και διαδεδομένα εργαλεία στον τομέα της ιατρικής επιστήμης, καθώς παρέχουν σημαντικές πληροφορίες τόσο για την αρχική διάγνωση όσο και για τον προγραμματισμό και την αξιολόγηση της. Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, η ακτινογραφία δοντιών καλό είναι να αποφεύγεται, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις που καθίσταται αναγκαίο. Για τη μέγιστη εκμετάλλευση των οφελών και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων των ακτινοβολιών στην υγεία, έχουν θεσπιστεί βασικές αρχές και κανόνες ακτινοπροστασίας που καθορίζουν τη χρήση των ακτινοβολιών.

Στην Ελλάδα, ο φορέας που είναι υπεύθυνος για την ακτινοπροστασία του πληθυσμού, των εργαζομένων και του περιβάλλοντος είναι η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ). Οι ισχύοντες Κανονισμοί Ακτινοπροστασίας (ΦΕΚ 216, Β, 6/3/2001) αποτελούν τη βάση του συστήματος ακτινοπροστασίας στη χώρα. Αυτοί περιγράφουν τις υποχρεώσεις όλων των επαγγελματιών που ασχολούνται με τις ακτινοβολίες, εξασφαλίζοντας την ασφαλή χρήση τους και την ελάχιστη δυνατή ακτινική επιβάρυνση. Οι κανονισμοί αυτοί είναι πλήρως συμβατοί με το διεθνές και ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο.

Οι ακτίνες Χ είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο;

Όχι. Η ακτινοβολία που χρησιμοποιείται στις οδοντιατρικές ακτινογραφίες είναι πολύ χαμηλής δόσης που προορίζεται για διαγνωστικούς σκοπούς. Οι υψηλές δόσεις ακτινοβολίας χρησιμοποιούνται στην ιατρική, κυρίως στην ακτινοθεραπεία, για τη θεραπεία των καρκινικών όγκων, όπου ο σκοπός είναι η στοχευμένη καταστροφή των καρκινικών κυττάρων.

Πόσο συχνά είναι ασφαλές να υποβάλλεται κανείς σε ακτινογραφία δοντιών;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένο όριο για τη συχνότητα των ακτινογραφιών δοντιών, αλλά η συχνότητα εξαρτάται από την εκτίμηση του οδοντίατρου. Οι ακτινογραφίες δοντιών πραγματοποιούνται μόνο όταν ο οδοντίατρος κρίνει ότι είναι απαραίτητες για τη διάγνωση του προβλήματος του ασθενούς, και σύμφωνα με το ιατρικό και οδοντιατρικό ιστορικό του ατόμου.

Τα παιδιά πρέπει να κάνουν ακτινογραφίες πιο σπάνια;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για επαναλαμβανόμενες ακτινογραφίες σε παιδιά. Ο οδοντίατρος θα αξιολογήσει την ανάγκη βάσει της στοματικής υγείας και των συγκεκριμένων συνθηκών του παιδιού. Συνιστάται η συζήτηση με τον οδοντίατρο για τυχόν ανησυχίες και τη συμφωνία σχετικά με τις διαγνωστικές εξετάσεις.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των ψηφιακών ακτινογραφιών; Ισχύει ότι δεν παράγουν καθόλου ακτινοβολία Χ;

Και τα δύο είδη ακτινογραφίας χρησιμοποιούν ακτινοβολία Χ, αλλά η δόση μειώνεται σημαντικά στην ψηφιακή ακτινογραφία, έως και 90% σε σύγκριση με τα συμβατικά συστήματα. Τα πλεονεκτήματα των ψηφιακών ακτινογραφιών περιλαμβάνουν την άμεση απεικόνιση και τη δυνατότητα περαιτέρω επεξεργασίας της εικόνας, καθώς και τη δυνατότητα ηλεκτρονικής αποστολής (μέσω e-mail) και αρχειοθέτησης.

Γνωρίζετε πόση ακτινοβολία λαμβάνουμε από το περιβάλλον μας;

Η δόση ακτινοβολίας που λαμβάνουμε από ακτινογραφίες είναι πολύ μικρή σε σύγκριση με άλλες πηγές ακτινοβολίας στο περιβάλλον.

Καθημερινά, εκτιθέμεθα σε ακτινοβολία Χ από διάφορες πηγές, όπως το ραδόνιο, τα αεροπορικά ταξίδια και η κοσμική ακτινοβολία. Οι δόσεις ακτινοβολίας για κάποιες ακτινογραφίες είναι περίπου:

– Οπισθοφατνιακή Ακτινογραφία = 0,25 μSv
– Κεφαλομετρική ακτινογραφία = 5 μSv
– Πανοραμική ακτινογραφία = 10 μSv
– Οδοντιατρική υπολογιστική τομογραφία = 84-212 μSv
– Ακτινογραφία θώρακος = 40 μSv
– Αξονική τομογραφία θώρακος = 9000 μSv
– Περιβάλλον (στη διάρκεια ενός έτους) = 4500 μSv

Το microsievert (μSv) αποτελεί μονάδα μέτρησης για τη δόση ακτινοβολίας και ισούται με ένα εκατομμύριο συνηθισμένα sieverts.
Συνολικά, οι ακτινογραφίες αποτελούν μικρό ποσοστό της συνολικής ακτινοβολίας που δεχόμαστε καθημερινά.

Μετά την εκτέλεση ακτινογραφίας, παραμένει ακτινοβολία στον χώρο;

Όχι, οι ακτίνες Χ παράγονται κατά τη διάρκεια της λήψης, η οποία διαρκεί ελάχιστα δευτερόλεπτα. Το ποσοστό που δεν απορροφάται από το απεικονιστικό σύστημα απορροφάται στα υλικά που περιβάλλουν τον χώρο. Αυτό είναι παρόμοιο με την παραγωγή φωτός από μια συνηθισμένη λάμπα: όταν διακόπτεται το κύκλωμα, δεν παράγεται πλέον φως.

Τα υλικά που δέχονται ακτινοβολία από τη λυχνία γίνονται ραδιενεργά;

Όχι, ούτε τα υλικά που δέχονται ακτινοβολία ούτε η λυχνία μπορούν να ενεργοποιηθούν και να γίνουν ραδιενεργά. Η ενέργεια που απαιτείται για την ενεργοποίηση υλικών είναι εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να παράγει ένα ακτινολογικό μηχάνημα.

Ποια μέσα ακτινοπροστασίας πρέπει να χρησιμοποιούνται στα οδοντιατρεία;

Στα οδοντιατρεία, είναι απαραίτητα τα περιλαίμια και οι ποδιές ακτινοπροστασίας, που πρέπει να χρησιμοποιούνται από παιδιά κάτω των 16 ετών (περιλαίμιο) και από εγκύους (ποδιά και περιλαίμιο). Αν και η χρήση αυτού του εξοπλισμού από τους οδοντίατρους δεν είναι υποχρεωτική, συνιστάται η βέλτιστη προστασία τους κατά την ακτινογράφηση, καθώς πραγματοποιούν καθημερινά πολλές ακτινογραφίες που δεν αφορά δική τους οδοντική διάγνωση. Εναλλακτικά, συνιστάται να απομακρύνονται από το χώρο που πραγματοποιούνται η ακτινογραφίες, ο οποίος θωρακίζεται από το υλικό του τοίχου και τη διαπερατότητά του στην ακτινοβολία. Οι σοβατισμένοι τοίχοι από οπτόπλινθο-τούβλο σχεδόν εξουδετερώνουν την ένταση των ακτίνων Χ και ο μόλυβδος (Pb) αποτελεί το πιο αποτελεσματικό υλικό θωράκισης.

Σύμφωνα με τους Κανονισμούς Ακτινοπροστασίας που ισχύουν για πρακτικές που χρησιμοποιούν ιοντίζουσες ακτινοβολίες, απαιτείται η εκδοση ειδικής άδειας λειτουργίας.

ΤΟΜΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ.

Η περιακρορριζική ακτινογραφία απεικονίζει ολόκληρο το δόντι, από τη μύλη μέχρι το άκρο της ρίζας. Αυτός ο τύπος ακτινογραφίας είναι χρήσιμος για τον οδοντίατρο, καθώς του επιτρέπει να εντοπίσει προβλήματα όπως τερηδόνα, νόσο των ούλων, απώλεια οστού και άλλες ανωμαλίες που ενδέχεται να παρουσιάζονται στο δόντι, ή στο περιοδόντιο δηλαδή τον περιοδοντικό ιστό και το γύρω οστό.

• Εμφυτεύματα: Αξιολόγηση του ύψους του οστού της άνω και κάτω γνάθου για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων.
• Η εξειδικευμένη διαδικασία για τον εντοπισμό και τον προσδιορισμό της ακριβούς θέσης εγκλείστων και υπεράριθμων κυνοδόντων περιλαμβάνει την ανίχνευση της σχέσης τους με τα παρακείμενα δόντια και ανατομικές δομές, όπως ο τομικός όρος, το ιγμόρειο άντρο και ο πόρος του κάτω φατνιακού νεύρου. Επιπλέον, περιλαμβάνει την έρευνα για κατάγματα ριζών, κύστεις, όγκους, σχιστιών και γναθοπροσωπικές ανωμαλίες μέσω κλινικής εξέτασης και άλλων ακτινογραφικών εξετάσεων. Επιπλέον, εστιάζει σε ακρορριζικές αλλοιώσεις που δεν αναγνωρίζονται στην πανοραμική ακτινογραφία. Η τεχνική της ενδοδοντίας αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη διάγνωση του αριθμού και της θέσης των ριζών ενός δοντιού, με σκοπό την αποτελεσματική θεραπεία.
• Περιοδοντολογία: Αξιολογείται το επίπεδο του οστού σε σχέση με τα δόντια.
• Ενδοδοντολογια (απονεύρωση): Αξιολογείται η περιοδοντική και η ενδοδοντικήκατάσταση του δοντιού και ο αριθμός των ριζών. Παρατηρούνταιπιθανέςαλλοιώσεις στο οστό που δεν φαίνονται με γυμνό μάτι. Η χρήση των τοπικών ψηφιακών ακτινογραφιών είναι απαραίτητη για την έναρξη, τη μέση και την ολοκλήρωση της απονεύρωσης.

• Στην κλινική λειτουργούν οι πηγές ακτινοβολίας και ο εξοπλισμός:

Οδοντιατρικό ακτινογραφικό NewLifeEvolution-X 3000.